Του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου*
Ο φιλελευθερισμός κατηγορείται για όλα τα δεινά που πλήττουν την ανθρωπότητα. Η φτώχεια, η ανεργία, η χρηματοοικονομική κρίση, η καταστροφή του περιβάλλοντος, ακόμα και οι φυσικές καταστροφές, οφείλονται στον φιλελευθερισμό. Ο τελευταίος ευθύνεται επίσης για την...
απληστία και την απαξίωση των ανθρωπιστικών αξιών, φαινόμενα που κυριαρχούν στην αποκαλούμενη νεοφιλελεύθερη οικονομία. Στην βάση αυτού του σοβαρού κατηγορητηρίου και θεωρώντας ότι οικονομία και πολιτική είναι επιστήμες, θελήσαμε να επαληθεύσουμε το κατηγορητήριο, όπως επιβάλλει η επιστημονική μέθοδος.
Ξεκινήσαμε από την οικονομία. Πρώτη διαπίστωσή μας είναι ότι, στην κατάταξη των φτωχότερων χωρών του πλανήτη μας, καμμία από αυτές δεν επικαλείται τον φιλελευθερισμό. Η Κίνα έχει κομμουνιστικό καθεστώς, στην Βραζιλία από δεκαετίας κυβερνούν οι σοσιαλιστές, στην Κούβα ο κομμουνισμός συμπλήρωσε πενήντα και πλέον χρόνια, στην Αφρική τα περισσότερα καθεστώτα θεωρούν εκτός νόμου τον φιλελευθερισμό και ορκίζονται στο όνομα του σοσιαλισμού. Στον δε αραβικό κόσμο κυριαρχούν αντιφιλελεύθερες μοναρχίες και στο Ιράν δεσπόζει ο θεοκρατικός αυταρχισμός. Έτσι, από αριθμητικής πλευράς, από τα 7 δισεκατομμύρια ψυχές που είναι ο πληθυσμός του πλανήτη μας, τα 5,2 δισεκατομμύρια τελούν υπό αντιφιλελεύθερα καθεστώτα.
Μία άλλη σημαντική διαπίστωση είναι ότι ο μεγαλύτερες περιβαλλοντικές ζημιές καταγράφονται στην Κίνα, στην Αφρική, στον Αμαζόνιο, στην Ρωσία και στην Κεντρική Ασία –περιοχές που ουδέποτε γνώρισαν τον φιλελευθερισμό και είναι πολύ αμφίβολο αν ποτέ θα τον γνωρίσουν. Παρατηρώντας επίσης την ετήσια κατάταξη για τις χώρες με την μεγαλύτερη διαφθορά στον κόσμο, την οποία καταρτίζει η οργάνωση “Διεθνής Διαφάνεια”, παρατηρούμε ότι στις 50 πρώτες θέσεις δεν υπάρχει καμμία χώρα με φιλελεύθερο καθεστώς ή ακόμα και κατ’ επίφασιν φιλελεύθερο. Αντιθέτως, οι χώρες με ανύπαρκτο ή πολύ χαμηλό δείκτη διαφθοράς (Φινλανδία, Δανία, Σουηδία, κ.α.) είναι όλες δημοκρατικές και πολιτικο-οικονομικά φιλελεύθερες.
Η ίδια ακριβώς παρατήρηση ισχύει και για την προστασία και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην σχετική κατάταξη που δημοσιεύει κάθε χρόνο η οργάνωση “Freedom House”, η υπεροχή των χωρών με φιλελεύθερα καθεστώτα είναι συντριπτική και σχεδόν σε καμμία από αυτές δεν ισχύει η θανατική ποινή. Όσον αφορά δε στην ελευθερία έκφρασης και Τύπου, σύμφωνα με τα στοιχεία των οργανώσεων “Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα” και “Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων”, οι διαφορές μεταξύ αντιφιλελεύθερων και φιλελεύθερων χωρών είναι κραυγαλέες.
Οι αυταρχικές και αντιφιλελεύθερες χώρες κατέχουν, επίσης, τα σκήπτρα και στο οικονομικό έγκλημα. Στο εμπόριο ναρκωτικών πρωταγωνιστούν οι σοσιαλιστικές χώρες της Λατινικής Αμερικής. Στην εμπορία όπλων και λευκής σαρκός τα πρωτεία κατέχουν αφρικανικές δεσποτείες, αυταρχικά καθεστώτα της Κεντρικής Ασίας και η Ρωσία. Η δε ιδιωτική πειρατεία οργιάζει στην Αφρική, εκεί όπου κυριαρχούν και τα πιο εγκληματικά καθεστώτα.
Ας επανέλθουμε στην οικονομία. Οι εχθροί του φιλελευθερισμού υποστηρίζουν ότι η κρίση του 2007 είναι το αποτέλεσμα νεοφιλελεύθερων επιλογών που υιοθετήθηκαν από τις κυβερνήσεις Ρήγκαν-Θάτσερ στις αρχές της δεκαετίας τού 1980 και που οδήγησαν στην απελευθέρωση της παγκόσμιας κινήσεως κεφαλαίων. Ο ισχυρισμός αυτός, αν και έχει κάποια θεωρητική βάση, δεν επαρκεί καθόλου ως επιστημονική επαλήθευση, διότι τα πραγματικά γεγονότα άλλα δηλούν.
Πρώτον, η μεγάλη διεθνής κίνηση κεφαλαίων ξεκίνησε το 1971, με την κατάργηση της Συμφωνίας του Μπρέττον-Γουντς και την ανάδειξη του δολλαρίου σε παγκόσμιο αποταμιευτικό νόμισμα. Στόχος της τότε κυβερνήσεως των ΗΠΑ ήταν η τόνωση της οικονομικής δραστηριότητος μέσω της εκδόσεως κρατικού χρήματος, η άνοδος του δημοσίου χρέους για την χρηματοδότηση του πολέμου στο Βιετνάμ και η αύξηση της καταναλώσεως με διαφόρων μορφών δανεισμό. Με άλλα λόγια, η τότε πολιτική του προέδρου Νίξον ήταν αμιγώς νεοκεϋνσιανής εμπνεύσεως, ήτοι σαφώς αντιφιλελεύθερη, γι αυτό και είχε δεχθεί αυστηρή κριτική από οικονομολόγους όπως ο Μίλτον Φρήντμαν, ο Μωρίς Αλλαί και ο Τζαίημς Μπιουκάναν –άπαντες νομπελίστες. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά ότι το 1971, μετά την κατάργηση του Μπρέττον-Γουντς, ο μέγας φιλελεύθερος οικονομολόγος –άγνωστος εν Ελλάδι– Λούντβιχ φον Μίζες, αν και 90 ετών, δήλωνε τα εξής προφητικά: “Η κατάργηση του Μπρέττον-Γουντς δίνει την ευκαιρία στις κρατικές κεντρικές τράπεζες να ακολουθούν επεκτατικές νομισματικές πολιτικές, οι οποίες σε βάθος χρόνου θα δημιουργούν την μία μετά την άλλη οικονομική κρίση”.
Στην μετά το Μπρέττον-Γουντς εποχή ήλθε να προστεθεί η πετρελαϊκή κρίση του 1973, η οποία έδωσε την ευκαιρία στους Άραβες δικτάτορες και μονάρχες να ρίξουν στις διεθνείς αγορές περί τα 200 δισεκατ. δολλάρια, τα οποία ζητούσαν ασφάλεια και καλές αποδόσεις. Στην βάση αυτού του πακτωλού πετροδολλαρίων άρχισαν να δημιουργούνται και τα πρώτα “περίεργα” τραπεζικά προϊόντα, κύριο αντικείμενο των οποίων ήταν η χρηματοδότηση κρατών. Σημειώνουμε ότι την περίοδο 1974-1981, το κρατικό χρέος των ΗΠΑ αυξήθηκε κατά 40% και το αντίστοιχο της τότε Σοβιετικής Ένωσης 100%. Στην Ευρώπη, στην διάρκεια της δεκαετίας του 1980, που είναι και αυτή της σταδιακής απελευθέρωσης της κίνησης κεφαλαίων, οι σοσιαλιστικές κυβερνήσεις Μιττεράν στην Γαλλία, Γκονζάλες στην Ισπανία, Κράξι στην Ιταλία, Σοάρες στην Πορτογαλία και Ανδρέα Παπανδρέου στην Ελλάδα, τριπλασίασαν κατά μέσον όρο τα δημόσια χρέη των χωρών τους και τα ανέβασαν, από 26% του ΑΕΠ το 1981, σε 81% κατά μέσον όρο το 1989. Η συνέχεια είναι γνωστή.
Ερώτημα: περί ποιας ευθύνης του φιλελευθερισμού γίνεται λόγος, όταν η κρίση που σήμερα πλήττει κυρίως την Δύση είναι το πιο αυθεντικό νεοκεϋνσιανό φρούτο; Ο Τζων Στιούαρτ Μιλλ είχε γράψει: “Δεν είναι αρκετό να λέμε ότι ο άνθρωπος υπόκειται στο λάθος. Πρέπει να τού δείχνουμε ποιο είναι αυτό το λάθος”.
*Ο Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλος είναι δημοσιογράφος. Επίτιμος διεθνής πρόεδρος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων και πρώην πρόεδρος της ΈΣΠΗΤ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου